Επικρατείας, Συμβούλιο της–

Ονομασία που φέρει σε διάφορες χώρες το ανώτατο δικαστήριο διοικητικής δικαιοσύνης, στο οποίο έχουν ανατεθεί κατά κανόνα, εκτός από τις καθαυτό δικαιοδοτικές αρμοδιότητες, και γνωμοδοτικά καθήκοντα, ως συμβουλευτικού οργάνου της διοίκησης. Πρότυπο για τη σύσταση του Σ.τ.Ε. στην Ελλάδα αποτέλεσε το δικαστήριο της Γαλλίας (conseil d’ ètat). Δικαιοδοτική είναι κυρίως σήμερα η αποστολή του Σ.τ.Ε. στην Ελλάδα, μολονότι ο ρόλος του αντιμετωπίστηκε ποικιλοτρόπως κατά τη μακρά και πολυκύμαντη ιστορία του, από το 1833 και μετά. Αξιοσημείωτο είναι ότι, αρχικά, το Σ.τ.Ε. λειτούργησε ταυτόχρονα ως διοικητικό δικαστήριο και ως συμβουλευτικό σώμα της κυβέρνησης, και λόγω της τελευταίας ιδιότητάς του καταργήθηκε το 1844 και δεν επαναλειτούργησε πραγματικά από τότε, παρά μόνο ως διοικητικό δικαστήριο. Το κύριο και βοηθητικό προσωπικό του Σ.τ.Ε. αποτελούν 42 σύμβουλοι, 48 πάρεδροι, 50 εισηγητές, το προσωπικό της γραμματείας και το υπόλοιπο βοηθητικό προσωπικό. Το Σ.τ.Ε. έχει έναν πρόεδρο και 7 αντιπροέδρους οι οποίοι προεδρεύουν, αντίστοιχα, της ολομέλειας και των έξι τμημάτων. Ο πρόεδρος μπορεί να προεδρεύει σε οποιοδήποτε τμήμα. Οι αρμοδιότητες της ολομέλειας και των τμημάτων καθορίζονται βασικά από τον νόμο. Στις δίκες που διεξάγονται στο Σ.τ.Ε. οι ιδιώτες διάδικοι παρίστανται με πληρεξούσιο δικηγόρο. Το δημόσιο αντιπροσωπεύεται από έναν νομικό σύμβουλο του κράτους ή ανώτερο υπάλληλο, ανάλογα με τις περιπτώσεις. Σε όλες τις υποθέσεις ορίζεται εισηγητής. Οι δημόσιες υπηρεσίες οφείλουν να απαντούν εμπρόθεσμα στα σχετικά έγγραφα του Σ.τ.Ε. Οι αποφάσεις της ολομέλειας και των τμημάτων αποτελούν δεδικασμένο μεταξύ των διαδίκων. Αρμοδιότητες του Σ.τ.Ε., σύμφωνα με το άρθρο 95 του Συντάγματος, είναι: η μετά από αίτηση ακύρωση των εκτελεστικών πράξεων των διοικητικών αρχών για υπέρβαση εξουσίας ή για παράβαση νόμου. Λόγοι ακυρώσεως είναι, διαζευκτικά, η αναρμοδιότητα της διοικητικής αρχής που έχει εκδώσει την πράξη, η παράβαση ουσιώδους τύπου που έχει ταχθεί για την ενέργεια της πράξης, η παράβαση κατ’ ουσία διατάξεως νόμου και η κατάχρηση εξουσίας· η μετά από αίτηση αναίρεση τελεσίδικων αποφάσεων των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, όπως ορίζει ο νόμος· η εκδίκαση των διοικητικών διαφορών ουσίας που υποβάλλονται σε αυτό σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους· η επεξεργασία όλων των διαταγμάτων που έχουν κανονιστικό χαρακτήρα. Κατά την επεξεργασία των διαταγμάτων, το Σ.τ.Ε. περιορίζεται στον έλεγχο της νομιμότητάςτους. Έλεγχος σκοπιμότητας δεν γίνεται. Η κύρια λειτουργία του Σ.τ.Ε., ως ακυρωτικού δικαστηρίου, έχει περιοριστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, καθώς αρμόδια σε πρώτο βαθμό πλέον για την εκδίκαση ορισμένων ακυρωτικών διαφορών είναι τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Το Σ.τ.Ε. δικάζει σε τμήματα και σε ολομέλεια. Η ολομέλεια αποτελείται από τον πρόεδρο, τους αντιπροέδρους, τους συμβούλους, δύο παρέδρους και τον γραμματέα. Για την ύπαρξη απαρτίας απαιτείται να παρίστανται οι μισοί συν ένας από τον συνολικό αριθμό των μελών που έχουν δικαίωμα ψήφου. Η ολομέλεια δικάζει κάθε υπόθεση, την οποία ο πρόεδρος του Σ.τ.Ε. εισάγει ενώπιόν της λόγω μεγάλης σπουδαιότητας, κάθε υπόθεση που παραπέμπει σε αυτήν η επταμελής ή πενταμελής σύνθεση των τμημάτων για τον ανωτέρω λόγο και κάθε υπόθεση που παραπέμπεται σε αυτήν από τα τμήματα λόγω αναρμοδιότητας. Κύρια δικαστική αρμοδιότητα της ολομέλειας είναι η εκδίκαση των αιτήσεων ακύρωσης κατά των εκτελεστών πράξεων ή παραλείψεων των διοικητικών αρχών ή των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου που ασκούν διοίκηση από εκείνον που έχει νόμιμο συμφέρον, εφόσον για τις πράξεις αυτές δεν ασκείται σε άλλο διοικητικό ή δικαστικό μέσο ακύρωσης. Παράλληλα με την άσκηση της αίτησης ακύρωσης μπορεί να ασκηθεί από τον ενδιαφερόμενο ή τον αρμόδιο υπουργό και αίτηση αναστολής εκτελέσεως της προσβαλλόμενης πράξης μέχρι την έκδοση της απόφασης επί της αιτήσεως ακυρώσεως. Τρίτοι μπορούν να παρέμβουν έξι ημέρες πριν από τη συζήτηση της αίτησης, εφόσον έχουν έννομο συμφέρον. Κατά της απόφασης της ολομέλειας μπορεί να ασκηθεί, εντός 60 ημερών, ανακοπή τρίτου ο οποίος βλάπτεται τυχόν από την απόφαση. Το Α’ τμήμα του Σ.τ.Ε. είναι αρμόδιο για την εκδίκαση υποθέσεων που αφορούν διαφορές οι οποίες προκύπτουν από την εφαρμογή της νομοθεσίας για την κοινωνική προστασία και την ευθύνη προς αποζημίωση του δημοσίου, των ΟΤΑ και των λοιπών προσώπων δημοσίου δικαίου. Το Β’ τμήμα είναι αρμόδιο για την επίλυση διαφορών που αφορούν την εφαρμογή νομοθεσίας για φόρους, δασμούς, εισφορές, τέλη και συναφή δικαιώματα του δημοσίου, των ΟΤΑ και των λοιπών προσώπων δημοσίου δικαίου, τα λογιστικά βιβλία, την προστασία του ελεύθερου ανταγωνισμού και, τέλος, τα σήματα και τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Στο Γ’ τμήμα υπάγονται οι διαφορές που είναι σχετικές με την οργάνωση και τη λειτουργία της διοίκησης των ΟΤΑ, των ιδρυμάτων ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης και των λοιπών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου· τον διορισμό, την πρόσληψη και την υπηρεσιακή κατάσταση γενικά των δικαστικών, διοικητικών και στρατιωτικών λειτουργών και υπαλλήλων, των κληρικών, των υπαλλήλων των ΟΤΑ και των υπαλλήλων λοιπών προσώπων δημοσίου δικαίου· την εκλογή και την υπηρεσιακή κατάσταση του διδακτικού προσωπικού των ιδρυμάτων ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης· την εισαγωγή και την κατάσταση γενικά των μαθητών των παραγωγικών σχολών των λειτουργών και υπαλλήλων της β’ περίπτωσης και τη μεταβολή της κατάστασης των εφέδρων αξιωματικών· τους μαθητές, φοιτητές, σπουδαστές, υποτρόφους και μετεκπαιδευόμενους· τους δικηγόρους, συμβολαιογράφους, υποθηκοφύλακες, δικαστικούς επιμελητές, επιμελητές ανηλίκων, ορκωτούς ελεγκτές, εκτελωνιστές και χρηματιστές. Στο ίδιο τμήμα υπάγονται οι προσφυγές των υπαλλήλων. Επίσης, είναι επιφορτισμένο με την εκδίκαση των αιτήσεων αναιρέσεως που αφορούν τον έλεγχο του κύρους των νομαρχιακών, δημοτικών και κοινοτικών εκλογών. Το Δ’ τμήμα του Σ.τ.Ε. είναι αρμόδιο για διαφορές οι οποίες δεν ανήκουν στην αρμοδιότητα άλλων τμημάτων, όπως είναι οι σχετικές με την άσκηση κάθε είδους επαγγέλματος ή επιχείρησης, τις επιδοτήσεις και τις επενδύσεις, τους πρόσφυγες και τους λοιπούς αλλοδαπούς, την ιθαγένεια, τις συγκοινωνίες και τα αυτοκίνητα. Επίσης, στο ίδιο τμήμα υπάγονται και οι αιτήσεις ακυρώσεως κατά πράξεων διαδικασίας που προηγούνται της σύναψης σύμβασης του δημοσίου ή των ΟΤΑ ή άλλου προσώπου δημοσίου δικαίου. Το Ε’ τμήμα εκδικάζει τις υποθέσεις για την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, τα λατομεία και τα μεταλλεία, τον αιγιαλό και την παραλία, τη χωροταξία, την πολεοδομία, την ίδρυση και λειτουργία βιομηχανικών, βιοτεχνικών και ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων και την εγκατάσταση κεραιών ραδιοφωνίας τηλεόρασης και μέσων επικοινωνίας γενικά. Σημαντική αποστολή του Ε’ τμήματος είναι επίσης η επεξεργασία των κανονιστικών διαταγμάτων και η έγκριση κάθε διαχειριστικής δαπάνης. Το ΣΤ’ τμήμα εκδικάζει διαφορές σχετικές με τις διοικητικές συμβάσεις, τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις, τη στρατολογία, τις κάθε είδους αποδοχές και χρηματικές αξιώσεις γενικότερα, που συνδέονται με την πρόσληψη και την υπηρεσιακή κατάσταση του προσωπικού του δημοσίου και, τέλος, με τη διοικητική εκτέλεση. Πανηγυρική συνεδρίαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, τον Ιούνιο του 1999, με την ευκαιρία της αποχώρησης από το δικαστικό σώμα του Β. Μποτόπουλου ο οποίος αποχώρησε λόγω ορίου ηλικίας (φωτ. ΑΠΕ). Στιγμιότυπο από εκδίκαση προσφυγής στο Συμβούλιο της Επικρατείας (φωτ. ΑΠΕ).